Daniel Lohues - De kerke

Soms as der iene dood is
Bij doop of trouwerij
mar nie met kerst of paosen
Der zit kwa kerk wat dwars bij mij

Soms as 't orgel Bach speult
Of as ik zölf mag speuln
Veur de rest kom ik hier nooit meer
Mar 't zeg mij aal nog veul

Misschien komp 't ooit wel weer
Misschien komp 't ook wel weer
Mar tegenwoordig kom ik hier echt eigenlijk
nooit meer

Eerder wa'k 't hiele weekend
in de weer as organist
En ok as trouwe misdienaar
he'k jaoren gien misse mist

Mar zo opiens die twiefel
'n Ander licht leut zien
da'k verder kieken mus
as 't priesterkoor misschien

Ik ben der nou wel uut nou
Jezus hef bestaon
Allen zien Va dat wee'k nog nie
En daor schient 't öm te gaon

Zie ik zo slecht ofzo?
Of bestier der echt gien God
Waorum knappen ze dan overal
Mekaar nog aal kapot?

As ik God was leut ik zeker
mijzölf af en toe 's zien
Ik vin dat wij as mensheid
wel wat duudlijkheid verdienen

Of waren 't dan toch Elvis?
John Lennon en van Gogh (Vincent)
Mozart, Bach en Beethoven
Van boben stuurt
Was 't dat dan toch?

(C) Daniël Lohues, 2006

Psalm 23 (voor Jos Douma)

Jij mijn herder? Niets zou mij ontbreken.

Breng mij naar bloeiende weiden
doe mij liggen aan vlietend water
dat mijn ziel op adem komt
dat ik de rechte sporen weer kan gaan
achter jou aan.

Jij mijn herder? Niets zal mij ontbreken.

Moet ik de afgrond in, de doodsvallei,
ik zal bang zijn - ben jij naast mij
ik zal niet doodgaan van angst.

Jij hebt de tafel al gedekt - mijn spotters
weten niet wat ze zien:
dat jij mijn voeten wast, ze zalft met balsem
mij inschenkt, drink maar, zeg je

niets zal mij ontbreken.

Laat het zo blijven, dit geluk
deze genade, al mijn levensdagen.

Dat tot in lengte van jaren
ik wonen zal bij jou in huis.

Jij mijn herder, niets zal mij ontbreken.

(vertaling Huub Oosterhuis)

In beginsel schept God...

De schepping, sinds die gebeurtenis praten mensen over het ontstaan van de wereld. De eerste woorden van Genesis laten zich lastig vertalen. Kijk maar eens naar de verschillende Bijbelvertalingen: de eerste woorden wisselen nog wel eens.

Maar wat denk je van dit begin van de Bijbel? "In beginsel schept God...". Dat biedt ruimte. Want door de tegenwoordige tijd heeft God het initiatief om elke dag opnieuw te creëren. En doet Hij dat niet continue? Een mooie vertaling, denk ik.

Bestolen kerken

Een kwart van alle kerken wordt wel eens bestolen, zo blijkt uit een onderzoek. Het gaat daarbij niet om de religieuze spullen, maar om het kopermateriaal. Het verhaal doet me denken aan wat ik ooit van een docent hoorde.
Hij zou op een zondag zijn moeder ophalen uit de kerk. Maar hij was vroeg, die zondag, en wilde zijn moeder verrassen door al in de kerk te gaan zitten. Dan zou ze blij verrast zijn bij het uitgaan van de kerk. Ondanks zijn vroegte, was de kerk al begonnen. De deuren waren al op slot.
Wat bleek? Kort daarvoor was tijdens de kerkdienst een persoon de kerk in geweest en had tijdens de dienst alle jassen bekeken. En de portemonnee's meegenomen. Dat moest een volgende keer voorkomen worden.
De docent had een heel ander plan. Laat die dief maar gewoon binnenkomen, en alle jassen bij langs gaan. Zorg ervoor dat het pad langs de jassen een beetje herkenbaar als pad is, en zet aan het einde een grote pan soep neer. De dief heeft dat waarschijnlijk nodig.
Of neem het verhaal van Les Misérables. Jean Valjean wordt na 19 jaar dwangarbeid vrijgelaten. De eerste nacht slaapt hij bij bisschop Myriel. Diezelfde nacht verdwijnt Valjean in de duisternis - met alle bekers en schalen, die de bisschop voor de kerk gebruikt. Als Valjean wordt opgepakt en wordt geconfronteerd met de bisschop, zegt Valjean dat hij de bekers en het bestek mee mocht nemen. Hij liegt, maar zijn verhaal wordt desondanks bevestigd door de bisschop, die hem 'broeder' noemt. Deze liefdevolle ervaring verandert het leven van Valjean: iemand heeft vertrouwen in hem.
Moraal van het verhaal: het is misschien helemaal niet erg dat in kerken wordt ingebroken.

Yom Kippoer - Grote Verzoendag

De joden vieren vandaag Yom Kippoer, Grote Verzoendag. Ook de Messiaanse Gemeente viert deze joodse gedenkdag. Volgens goed joods gebruik, begint de dag bij zonsondergang tot de volgende zonsondergang. Ze zijn dus al even bezig.

Bij Grote Verzoendag gaat de hogepriester naar het heilige der heilige, besprenkelt de gouden ark, en stuurt een zondebok de woestijn in. Doel van deze dag is om het hele volk te reinigen van de zonden. Dit jaarlijkse ritueel is van groot belang - want omdat God heilig is, vraagt Hij van Zijn volk om ook heilig te zijn. Maar omdat dit ritueel elk jaar herhaald moet worden, is die letterlijke zondebok dus onvoldoende.

Ik ben van mening dat Yom Kippoer niet meer gevierd hoeft te worden. Zo'n tweeduizend jaar geleden heeft de Zondebok alle zonden op zich genomen. Zijn offer is van dusdanig grote waarde, dat dit niet elk jaar opnieuw herhaald hoeft te worden. Het is goed, God heeft de rekening van de zonde verscheurd.

Mag je dit feest dan niet vieren? Natuurlijk wel - maar dan alleen vanuit religieus-historisch perspectief. Het heil, míjn heil hangt er niet meer vanaf.

Leegte

Zaterdag schreef ik op mijn blog over de enorme triestheid van de Facebookrellen in Haren. Jongeren uit den lande die naar het Wassenaar van het Noorden togen, puur om te rellen.

Van een feestje was geen sprake. De jarige zelf was niet thuis. Van een amicale sfeer was evenmin sprake: aanwezigen gooiden met fietsen, verkeersborden en flesjes bier. Een ordelijk verlopen feestje was het niet, want zelfs de ME werd ingezet - niet nodig als je gezellig aan de bittergarnituur zit.

Dan te bedenken dat deze jongeren over een aantal jaar ons land moeten leiden. Uit deze groep komen onze toekomstige politici. Je vraagt je af hoe het straks in het Catshuis eraan toe gaat.

De Facebookrellen laten zien dat in onze maatschappij een volledig afwezige gemeenschapszin is. Jongeren komen om te rellen - in groepjes, maar zodra een winkel opengeslagen is, gaat ieder voor zich naar binnen om te plunderen.

Gemeenschapszin, denken om elkaar, zorgen dat iedereen het naar zijn zin heeft. Niets van dat alles. Zingen 'Waar is dat feestje? Hier is dat feestje!' is het bewijs dat het werkelijk nergens over gaat bij die jongeren (jongeren? Ook ouderen zouden betrokken zijn).

Gebrek aan Christus - dat zou ik tegen mijn gemeente zeggen. Gebrek aan onderlinge liefde, goede verhoudingen. Dan is het ieder voor zich, en niet eens God voor ons allen. Want God hebben we niet nodig als we een fiets naar de politie gooien, en voor ons allen - ach, als ik maar een pakje sigaretten uit de winkel kan halen.

Natuurlijk, 'Haren' is een uitwas. Maar blijkbaar een uitwas die mogelijk is in Nederland. Ik weet niet waar we eindigen.

Drie religies, één God?

Het is een gedachte die ik vaker hoor: de drie grote wereldgodsdiensten komen uiteindelijk bij dezelfde God uit. Welke godsdienst je kiest, maakt niet zoveel uit. Het gaat erom dat je in liefde naast elkaar leeft. En dan kom je gezamenlijk bij God uit.

Een hoopvolle gedachte, nietwaar? Want in deze post-moderne tijd, waarin niets zeker is, moeten de scherpe randjes van elke godsdienst ook maar afgeslepen worden. De tijd van polarisatie en duidelijke keuzes is voorbij. Nu is het één pot nat.

Maar ik weet niet of ik in deze gedachte mee ga. Wel zie ik grote overeenkomsten tussen het jodendom en het christendom. Met de hand op Romeinen 9 - 11 geloof ik dat in ieder geval een deel van de joden alsnog gered gaan worden. Omdat die joden Christus als hun Verlosser al hebben aangenomen. Deze joden zijn de stam van de olijf - ongelovige joden zijn hiervan afgehakt en in het vuur geworpen, christenen (wilde olijven) zijn op deze stam ingeënt. Zo blijft God betrokken op Zijn eigen volk.

Bij moslims is dat duidelijk anders. Zij verwachten geen Messias, en geloven ook niet dat deze al is gekomen. Moslims geloven dat zij de hemel zelf kunnen verdienen. Als ze maar aan de vijf islamitische zuilen moeten voldoen. En christenen zijn in islamitische landen hoogstens een tweederangs-burgers. Met de islam heeft het christendom een fundamenteel verschil.

Nee, de islam is niet een variant van het christendom. Kijk eens naar de ellende die is gekomen na de film Innocence of Muslims. Fanatieke moslimfundamentalisten gaan de straat op, vermoorden een ambassadeur en een Pakistaanse minister heeft losgeld uitgeloofd voor de vondst van de filmmaker.

Maranatha.

Triest

Triest. Dat is het woord dat bij me blijft hangen na het Facebookfeest in Haren, vrijdagavond. Een meisje nodigde per ongeluk iedereen van Facebook uit voor haar sweet sixteen-verjaardag. Dat heeft Haren geweten: honderden, zo niet duizenden jongeren togen naar het Groningse dorp om te rellen.

Om te rellen. Met een verjaardag had het al gauw niets meer te maken. Gewoon, omdat het kan. Daar gingen ze, met extra treinen en bussen die ingezet werden. Het Wassenaar van het Noorden werd voor een hele nacht de grootste en meest onveilige Vogelaarwijk van ons land.

Hoe verzin je het om zo'n verjaardag te verpesten. Je bent ver heen als je je zo laat gaan. Want echt leuk is het niet. Elkaar opzetten om met stenen, banken en takken naar elkaar te gooien. Een enorme schadepost voor de gemeente. En de volgende ochtend opnieuw met een leeg gevoel in je bed liggen stinken.

De mensheid is tot diepe krochten afgezakt.

Politieke herfst

Vandaag is de herfst begonnen. 21 september is volgens de kalender de start van het najaarsseizoen. De meteorologen hanteren een wat ander begin: zij kijken naar de onderlinge stand van de sterren. Die zijn rond de 21e in de 'herfststand'. Goed, dat zal. Ik houd maar gewoon de agenda aan.

Vandaag beginnen Henk Kamp en Wouter Bos aan de formatie van een nieuw kabinet. De politieke tegenhangers zijn tot elkaar veroordeeld, zeggen Mark Rutte (VVD) en Diederik Samsom (PvdA). Tjah, dat is een interpretatie. Een andere interpretatie is dat 'het volk' heeft gekozen voor óf een links kabinet onder leiding van Samsom óf een rechts kabinet onder Rutte.

Een hete herfst zal het gaan worden. Een langdurige formatie ligt in het verschiet. Ik vrees wat dat betreft voor het ergste. Ongeacht nog de uitkomst, maar wat zal de rol worden van religie in Rutte-II? Zal de religie meer worden teruggedrongen, nu het CDA naar de oppositie lijkt te zijn verdrongen? Of zal de SGP voor enig houvast kunnen zorgen?

Christenmoord

Het Reformatorisch Dagblad schrijft vandaag dat het christendom de meest vervolgde religie ter wereld is. Naar schatting honderd miljoen christenen worden vervolgd; elke vijf minuten wordt een christen gedood.

De tegenstanders zijn met name de moslims. Met stip op 1 staat het communistische regime van Noord-Korea. Het communisme (Religie is opium voor het volk) en de islam zijn grote tegenstanders van het christendom.

Natuurlijk doet mij zo'n bericht zeer. Het christendom, waar de grondlegger van heeft gezegd je vijanden lief te hebben, wordt onderdrukt. En waarom? Welke redenen worden gegeven om een christen te doden?

Echte redenen worden niet gegeven. Of het moet zijn dat het communisme en en de islam ideologisch enorm ver weg staan van het christendom. Maar waarom worden de aanhangers van die levensbeschouwingen zo ontzettend gedreven door haat tot het christendom?

Waarom toch?

Jezus' huwelijk en de provocatie van moslims

Twee dingen wil ik vandaag noemen. Het eerste is het stukje tekst waarin gelezen zou kunnen gaan worden dat Jezus daadwerkelijk getrouwd zou zijn geweest. In een oud stukje papyrus staat de zin: "Jezus zei tegen hen: mijn vrouw...". De rest van het stuk ontbreekt. Een onderzoekster heeft al gezegd dat dit papyrus geen bewijs is voor het huwelijk - maar toch, de geruchtenstroom is weer gang gekomen. En het pas prima in het beeld dat Jezus getrouwd zou zijn met Maria Magdalena.

Ik vraag het me erg af of je dat op basis van dit stukje kunt zeggen. Want dit stukje papier is volledig uit zijn verband gehaald. Niemand weet in welke context dit stuk is opgeschreven. We weten niet eens of het wel deel uit maakt van de officiële Bijbelse canon. Misschien was de auteur net als de schrijver van het Judas-evangelie een gnositicus. Ik ontleen geen waarheid aan dit stukje papier. Niet de waarheid zoals uit de Bijbel.

Het andere verhaal waar ik aandacht voor vraag is de uitgave van het Franse satire-tijdschrift Charlie Hebdo. In dit tijdschrift staat een aantal provocerende spotprenten over de profeet Mohammed. Die zijn zo provocerend, dat de Franse regering uit voorzorg een aantal ambassades heeft gesloten.

De cartoons volgen op een week waarin veel commotie is over de film 'Innocence of Muslims', een uitdagende film waarin Mohammed wordt getreiterd. Dit moet allemaal kunnen onder het mom van humor en vrijheid van meningsuiting.

Ik vind dit zeer bedreigend. Vanuit de eigen westerse samenleving. Waar toch moeten wij andere religies zo uitdagen? Waarom dagen we de moslims elke keer zo uit?

Het heeft iets enorm kinderachtigs. Net zoals je vroeger op het schoolplein een klasgenoot treiterde, zolang dat hij weer door het lint ging. Daar hoopte je natuurlijk op. Want dan gebeurde er weer eens wat. De hele ochtend verheugde je je erop dat straks, in de pauze, de boel weer zou escaleren. Puur omdat het kan. Je schoot er nooit wat mee op.

Die provocatie vind ik net zo erg als de reactie van de moslims zelf. Straks gaat de boel weer op scherp. Twee vliegtuigen in het WTC hebben we al gehad. Evenals de bloedige strijd van de moslimfundamentalisten van de Taliban tegen het westerse grootkapitaal.

Waaar eindigt dit allemaal?

De koningin

Een mooie ceremonie, Prinsjesdag. Wat mij betreft blijft dit ritueel nog jarenlang van kracht. Maar wat heb ik hierover te zeggen? Daarbij, om Prinsjesdag te wijzigen, schijnt een langdurige en ingewikkelde procedure aan vooraf te gaan. En dat lijkt vooralsnog niet aan de orde.

Ik vind het een mooi symbool, dat onze vorstin de Troonrede voorleest. Zij is dat verplicht, om op deze manier het parlementaire jaar te openen. Maar juist in deze politieke situatie laat zij zien dat zij daadwerkelijk regeert bij de gratie Gods.

Vorige week hebben we een nieuwe Tweede Kamer gekozen, donderdag worden de nieuwe Kamerleden geïnstalleerd en dan begint ook pas de officiële formatie. Een democratische impasse, zogezegd. Desondanks is ons staatshoofd gewoon aan het werk. Een demissionair kabinet of niet, een tussenperiode tussen een oude en nieuwe Tweede Kamer - onze koningin is er gewoon. En ze doet haar werk met overtuiging.

Daar kun je een iets van zien van Gods regering. Ongeacht wat wij doen, welke problemen we hebben of wat voor reglementen wij verzinnen voor het een of ander, Hij blijft wel aan het werk. Dat geeft een enorme rust. Dat ongeacht onze inspanningen de boel wel doorgaat.

Maar dit geeft ons niet het recht om dan maar met de pet naar de situaties te gooien. Want hoewel de koningin gewoon aan het werk is, moeten de parlementariërs na donderdag ook weer aan het werk. De begroting voor volgend jaar moet uitgevoerd gaan worden, de wetten moeten gecontroleerd worden.

Is dat niet paradoxaal? Volgens mij niet. Niets is fijner om vanuit de rust -dat het werk wel doorgaat- aan de slag te gaan. We zijn er toch niet om de hele dag in bed te liggen?

Leve de koningin!

De liefde van de vader

Gaat de liefde van een vader door de maag? Dat lijkt er wel op als je leest over het opgroeien van Esau en Jakob. De tweeling, al in de buik van moeder Rebekka tot tegenpolen geworden, heeft elk een eigen lievelingsouder: Esau, de rossige jager, is geliefd bij zijn vader; Jakob, die liever rustig bij de tent zit, is de lieveling van moeder.

Opvallend is dat in Genesis 25, waar over de jeugd van Esau en Jakob wordt gesproken, voor Isaäks liefde voor Esau een duidelijke reden is gegeven: Esau zorgde namelijk voor wildbraad, een stevig stuk vlees voor zijn vader. Voor Rebekka's liefde voor Jakob wordt geen verklaring gegeven.

Had Rebekka haar zoon Esau niet lief? De moeders liefde is toch onvoorwaardelijk? Of kozen Isaäk en Rebekka elk voor een eigen lieveling? Toen Esau en Jakob elkaar al het leven zuur maakten in de baarmoeder, riep Rebekka uit: "Als het zo moet, waarom leef ik dan?" Een hele prettige zwangerschap was het dus niet - met beide jongens.

Opvallend is ook dat Rebekka, een van oorsprong niet-Jodin, haar zoon Jakob liefheeft. En via Jakob gaat de lijn van Israël verder. Niet via Isaäk en Esau.

Wat kan ik hierover zeggen? Enkel dat God kiest voor wie Hij barmhartig wil zijn. Zo is Hij. Gelukkig maar. Want als het aan ons ligt...

Vlees eten

Wanneer je met niet-christenen, ex-christenen of 'christelijk opgevoede'-mensen praat over het geloof, kom je vaak tot interessante gesprekken. Zo sprak ik onlangs met een vegetariër, lid van de Partij voor de Dieren. Hij zou mij christen - niet wetend dat ik dominee was -, vertellen dat vlees eten door God verboden was.

Deze PvdD-man was christelijk opgevoed. Maar hij deed er niets meer mee. Wel wist hij dus hoe de Bijbel en God in elkaar staken. Want God heeft de mens geboden om vegetariër te zijn. Gelijk al in Genesis, als God tegen de mens zegt dat hij van alle zaaddragende planten mag eten. Dus niet van de dieren.

En Paulus schrijft aan de Romeinen dat sterke mensen geen vlees eten. Zwakke mensen eten wel vlees. Dus deze dierenactivist vond het vreemd dat christenen wel vlees eten.

Deze man zou gelijk hebben, ware het niet dat hij maar de halve waarheid vertelde. Hij heeft de klok horen luiden, maar weet niet waar de klepel hangt.

God heeft inderdaad gezegd dat de mens van alle zaaddragende planten mocht eten. Wanneer de mens uit het paradijs wordt gestuurd, is het eten van dieren geen probleem. Wel geeft God een aantal voorwaarden om vlees te eten. Mozes schrijft hierover een aantal wetten en regels in Leviticus. Waaronder het ritueel slachten van reine dieren. Onreine dieren zijn uit den boze.

In Handelingen 10 krijgt Petrus een visioen, waarin God aan Petrus duidelijk maakt dat hij van al het vlees mag eten. Expliciet zegt God tegen de apostel: 'Wat God rein heeft verklaard, zul jij niet als verwerpelijk beschouwen.'

Jezus zelf zegt dat niet wat de mond ingaat, maar juist uitgaat de mens onrein maakt. Waarmee een verbod op vleeseten is opgeheven.

Natuurlijk weet ook ik dat teveel vlees voor een mens niet goed is. En dat sommige soorten vlees ongezonde gevolgen heeft voor de mens (zoals bijvoorbeeld varkensvlees). Je zou om gezondheidsredenen dus van vlees kunnen afzien. Maar niet zozeer vanwege religieuze gronden, hoewel de aanwijzingen voor rein en onrein vlees blijven gelden.

Dan nog iets over Paulus en het eten van vlees. Ik citeer uit de brief aan de Romeinen 14 (vertaling van Gerard Koolschijn):

'Wie zwak is in het geloof moet u opnemen, niet voor discussies over geschilpunten. De één gelooft in alles eten, de zwakke eet groente. Wie eet moet degene die niet eet niet minachten. En wie niet eet moet degene die eet niet veroordelen. Want God heeft hem opgenomen.

U, wie bent u dat u andermans knecht veroordeelt? Hij staat of valt met zijn eigen heer. En hij zal overeind blijven, want de heer is in staat hem overeind te houden. (...) En wie eet, eet voor de heer, want hij dankt God. En wie niet eet, eet voor de heer niet en hij dankt God.

Want niemand van ons leeft voor zichzelf en niemand sterft voor zichzelf. Want als we leven, leven we voor de heer, en ook als we sterven, sterven we voor de heer. Dus of we nu leven of sterven, wij zijn van de heer.

Want dáárvoor is de Gezalfde gestorven en heeft hij geleefd: om heer te worden van doden en levenden.'

Moslims versus christenen

Ik maak me grote zorgen over deze wereld. De afgelopen dagen is veel commotie over een anti-islamfilmpje. De moslims reageren furieus, de Amerikaanse ambassadeur in Libië is vanwege de beelden al vermoord. Na de omstreden Mohammed-cartoons waren ook al rellen. Islamitische gelovigen die tegen Amerika (de christenen?) strijden, omdat ze verongelijkt zijn. Al die moslims, dat lijken me stuk voor stuk geen fundamentalisten zoals bij al-Qaida.

Dat maakt me zorgen. We zeggen vaak dat de islamitische terroristen fundamentalisten zijn, die niet de hele religie vertegenwoordigen. Er zijn ook 'gewone moslims'. Maar misschien bestaan gewone moslims niet, en schuilt in de islam wel degelijk geweld.

Wat daar gebeurt, is natuurlijk koren op de molen van Geert Wilders. Hij kan nu zeggen, dat hij altijd gelijk heeft gehad over die moslims. Een verachtelijke ideologie, waar alleen maar geweld uit komt.

Dat constateren is één. Maar hoe ga je daar als christen mee om? Jezus roept ons op om onze vijanden lief te hebben en voor ze te bidden. In het hele Nieuwe Testament worden christenen opgedragen om vooral goed te doen tegen mensen die verkeerd doen. Want geen wet heeft iets tegen het goed doen. En met goed doen stapel je kolen op de hoofden van je tegenstanders.

Ik vind dit moeilijk. Want hoe kan ik liefhebben wie zulk grof geweld gebruikt? Moet ik mij als christen over me heen laten lopen? En zeggen: ach, valt wel mee, laat ik voor die ander bidden?

Ik ben een jonge predikant en worstel hier mee.

All that jazz - Bob Dylan

'All that jazz' is een stevig boek over de jazz-muziek. Een naslagwerk, een boek om eens iets in op te zoeken. Of om de verhalen te lezen, de columns te lezen. Eén van de onderdelen van het boek is het kopje Singer-songwriter. Onder andere Joni Mitchell, Van Morrison en Rufus Wainwright worden in dit kopje besproken.

Een andere artiest die wordt behandeld, is Bob Dylan. Graag citeer ik een aantal zinnen over Dylan. Dat lijken me sprekende woorden.

"Hij is het grootste raadsel van de popmuziek, met een immens oeuvre dat vele decennia beslaat en door sommigen wordt vergeleken met de Bijbel (men kan erin lezen wat men wil), zoals de ondoorgrondelijke Dylan zelf, door zijn veelomvattendheid en het grimmige karakter van zijn wijsheid, soms wordt gezien als muzikale plaatsvervanger van God. Zijn songs spreken tot de verbeelding van miljoenen, maar wat ze precies inhouden weet niemand en hij zal het ook niet uitleggen. Maar ook daarmee heeft elke zichzelf respecterende Dylan-adept zich allang mee verzoend.

(...)

Het hoge muzikale peil van zijn productie in de jaren zeventig behaalde hij hierna nog maar zelden (...), niet in de laatste plaats door een onbegrepen flirt met religie, zoals op Slow Train Coming uit 1979. Dylan als herboren christen, het viel moeilijk te verteren.

Pas in 1997, toen Time Out Of Mind verscheen, werd Dylans profetische status in ere hersteld. Tandenknarsend, grommend, wadend door de duisternis als een stervende, bestookte hij de mensheid met een oudtestamentisch spervuur van rock, folk en countryblues. Hij zou niet aflaten dat ook op volgend meesterwerk te doen ("Love & Theft" uit 2001 en Modern Times uit 2006), alsmede tijdens de shows van zijn Never Ending Tour, die al sinds 7 juni 1988 gaande is."

Christenen in de samenleving

Wat zegt het verlies van het CDA over christenen in de samenleving? In 2010 werd de partij gehalveerd, gisteren verloren de christendemocraten opnieuw een flink aantal zetels. Hoe komt dat toch? Hoe komt het dat de ChristenUnie op een stabiel aantal zetels blijft, maar wel in de marge van het politieke spectrum meedraait? Waarom blijft de SGP op drie zetels, en doen ze eigenlijk niet mee, als het erop aankomt?

Wat betreft politiek heb ik niet de waarheid in pacht. Maar ik wil wel een aantal dingen zeggen. Om te beginnen bij het CDA. De reden voor hun reeks nederlagen is hun water-bij-de-wijn-politiek. De 'C' uit hun partijnaam staat voor 'Compromis', het christelijke geluid is verdwenen. Ik vind het op zijn minst opvallend, dat een overtuigd moslim volksvertegenwoordiger is van deze christelijke partij. De CDA-wijn is zo verdunt, dat er een bittere watersmaak is overgebleven.

En dan de ChristenUnie en de SGP. Groot in aantal zullen deze partijen nooit worden. Echt invloedrijk zullen ze niet worden, hoewel hier en daar een nuance-verschil in het regeerbeleid. Hun stevige uitspraken zorgen voor een trouwe achterban. Die gezamenlijk voor acht zetels zorgen. Hier geldt het verhaal van de kip en het ei: omdat ze zo'n trouwe achterban hebben, kunnen ze zich deze uitspraken veroorloven. En vanwege die uitspraken hebben ze die trouwe achterban.

Tegelijk: omdat ChristenUnie en SGP in de marge meedraaien, kunnen ze zulke uitspraken zich veroorloven in het parlement. En omdat ze zulke uitspraken hebben, blijven ze slechts aan de kant van het parlement staan.

Conclusie: den schuilkelder uit, de uniform aan!

Christelijke politiek

De christelijke politiek lijkt te zijn uitgespeeld. Althans, dat is wat het lijkt na de eerste prognose na de verkiezingsdag. Het CDA verloor opnieuw blauwe bankjes, en staat nu op 13 zetels. De ChristenUnie verloor ook opnieuw een zetel, en blijft steken op 4. Alleen de SGP won een zetel.

De christenen in de Tweede Kamer verliezen dus dertien zetels. Twintig van de honderdvijftig zetels worden bemand door mensen die voluit christen zijn, en die vanuit die overtuiging politiek willen drijven.

Wat moet ik daarvan zeggen? Ik vind het jammer. Religie wordt hierdoor meer en meer tot achter de voordeur gedrukt. Dat lijkt mij geen strategisch stemmen.

Ik vond het wel mooi dat CU-lijsttrekker Arie Slob vanavond zijn vertrouwen in God uitsprak. Volgens mij heeft Slob dat nog niet gedaan, tijdens deze campagne. In ieder geval niet zo expliciet. Maar mooi dat hij dat nu wel heeft gedaan.

9/11

Een opmerkelijk ongeluk in Amsterdam. Tramlijn 11 botste op tramlijn 9. De twee cijfers vormen samen het getal 911. Deze notatie is de datumnotatie voor één van 's werelds grootste terroristische aanslagen: 9/11. Alsof de duvel ermee speelt.

Reken maar dat de duivel er mee speelt. Want 9/11 is een afschuwelijke datum. Moslimterroristen die met vliegtuigen het World Trade Centre invliegen, en op die manier duizenden mensen de dood in jagen. En dat allemaal vanwege de ene religie tegen de andere.

Kun je troost vinden in zo'n aanslag? Wat voor hoop zit in de opstand van de oosterse moslims tegen de westerse moslims? Welk verhaal zit achter de aanval op het kapitalistische westen? Niet voor niets werden de twee WTC-torens aangevallen; torens als teken van de financiële macht.

Misschien deze hoop: dat deze tragedie past in het beeld dat Jezus schetst over de eindtijd. Waarin volken het tegen elkaar opnemen. Het oosterse volk neemt het op tegen het westerse volk. Aanslagen en geruchten van aanslagen.

Daarmee minimaliseer ik niet het verdriet dat mensen hebben na de aanslagen. Je zult maar een familielid door deze actie hebben kwijtgeraakt. Zo'n verlies is een groot verlies. Het gat dat is geslagen, wordt waarschijnlijk nooit opgevuld. Hoogstens wat gemaskeerd.

Deze aanslag, vandaag elf jaar geleden, is opnieuw een voetstap. Een forse voetstap, maar wel een duidelijke. Jezus is op Zijn weg terug. De duivel is nog steeds bezig om de mens, het zaad van de vrouw, in de hiel te bijten. Zo'n WTC-aanslag voelt als een toothache in my heel. Maar het is, ondanks de forse aanslag, een achterhoede-gevecht.

Golgotha is geweest.

The chief commander

Gisteravond heeft Bob Dylan zijn Amerikaanse zomertour 2012 afgerond. Over een maand begint de oude bard aan zijn Amerikaanse najaarstour 2012. Dylan is al een kwart eeuw onderweg, en geeft jaarlijks zo'n honderd optredens. Per jaar is hij zes maanden van huis. Dat is een behoorlijke belasting voor een mensenlichaam, continue onderweg. Het trekt een wissel op je. Zeker als je al 71 jaar bent.

Zelf zei Dylan over zijn Never Ending Tour dat hij dit volhoudt vanwege een bargain met the chief commander. Van deze wereld, en de wereld die we niet kunnen zien. Een term die terugslaat op het leger, maar geïnterpreteerd kan worden als het leger des Heeren.

Geen gekke interpratie, het is een interpretatie waar ik achter kan staan. Komt onder meer door de toevoeging dat die opperbevelhebber ook van de niet-zichtbare wereld is. Maar ook het beeld van een leger. Uiteraard schiet Efeze 6 dan in mijn gedachten, over de geestelijke wapenrusting.

Maar ook de tweede brief aan Timotheüs, hoofdstuk 2. Ik citeer (uit de NBV, 2004):

'Mijn kind, wees sterk door de genade van Christus Jezus. Geef wat je in aanwezigheid van velen van mij hebt gehoord, door aan betrouwbare mensen die geschikt zijn om anderen te onderwijzen. Deel in het lijden als een goed soldaat van Christus Jezus. Iemand die in krijgsdienst is, laat zich niet afleiden door het leven daarbuiten, want zijn bevelhebber moet tevreden over hem zijn. Een atleet wordt niet gelauwerd als hij zich niet aan de regels houdt. De boer die het zware werk doet, heeft als eerste recht op de oogst. Denk na over wat ik je heb gezegd; de Heer zal ervoor zorgen dat je dit alles ook begrijpt.'

En reken maar, dit zijn ware woorden die Paulus namens zijn Heer schrijft.



Avondmaal, Bob Dylan en Ernst Jansz

Morgen vier ik in mijn kerkelijke gemeente het Heilig Avondmaal. Omdat ik geen eigen gemeente heb, ben ik enkel iemand die in de gemeente zit. Voor mij dus geen uitvoerende taak, als pastor over de schapen.

Een goede gewoonte in onze stroming is de zelfbeproeving. Deze vindt doorgaans plaats in de week voorafgaand aan het Avondmaal. Dit is een goede manier om jezelf te checken of je wel waardig genoeg bent om bij de Heer aan tafel te zitten. Want wie eet en drinkt, eet en drinkt tot zijn oordeel.

Maar, zo'n zelfbeproeving is er niet om de gelovigen, verslagen van hart als ze zijn, in de put te praten. Juist het Avondmaal is bij uitstek het symbool van Jezus' lijden en sterven voor ons. Hij stelde deze maaltijd zelf in, om Zijn dood (voor onze zonden) te gedenken totdat Hij weer komt.

Voor mij is de week van de zelfbeproeving het regelmatig luisteren van Every Grain of Sand van Bob Dylan. En net zo makkelijk het luisteren van de vertaling die Ernst Jansz hiervan heeft gemaakt. it lied past bij de verootmoedigng, maar ook bij de hoop die spreekt van het Avondmaal.

 



Bob Dylan: I pay it in blood

Vandaag is de nieuwe cd van Bob Dylan verschenen: Tempest. De eerste recensies (zie hier en hier) zijn al geschreven, en zijn louter positief. Ik snap het. Nu luister ik de plaat ook, en het bevalt me bijzonder goed.

Als dominee luister ik natuurlijk ook naar de 'christelijke Dylan'. Niet dat ik nu alles kan analyseren en kan relateren aan de Bijbel. Ik hoor wel een boel dingen, maar de boel moet nog landen. Wel is één zin al blijven hangen, en die komt uit lied 'Pay in blood'.

De zin 'I pay it in blood / but it's not mine'. Die blijft hangen. Betalen met bloed, en niet mijn eigen bloed. Doet mij denken aan Zondag 1 uit de Heidelbergse Catechismus, over de enige troost in leven en sterven. Dat ik het eigendom ben van Jezus, die mij met Zijn bloed uit de macht van de duivel heeft gekocht.

Liefde als een daad pur sang. Dit moet Dittrich Bonhoeffer bedoeld moeten hebben, toen hij schreef: 'Het is een ernstige, fatale vergissing om religie en gevoel met elkaar te verwarren. Religie is een daad. Misschien wel het moelijkste en zeker het heiligste werk dat een mens kan verrichten.'

 

 

Psalm 72 (Huub Oosterhuis)

Er zou van godswege een koning
een koning komen - een koning!
Om orde te stellen op zaken:
onkreukbare rechtspraak voor allen,
opgetild de vernederden,
vreemdeling geëerbiedigd,
mensenrechten gewaarborgd:
van godswege een koning.

Vrede de bergen de dalen
vrede het graan op de akker
schoven gerechtigheid, brood
op de planken der armen.
Er zou een helper, een godmens -
arme, je schreeuwde om hulp,
nu is je helper gekomen
vrouwe, hier is uw helpman.

Er zou, als dauw over rozen,
genezing zijn voor de zieken,
grote schoonmaak van zielen
vrijkoop van kostbaar bloed:
uittocht uit slavenhuizen
tirannen van hun tronen
een thuisland voor de ontheemden
een taal van vrede en hoop.

Er zou een gezalfde komen
op de rug van een ezeltje
overal heen waar mensen
worden geschonden - hij zou
hun wonden verbinden, hun ogen
doen op-lichten, hij zou
de wanhopigen zoeken:
hij zal ons zoeken en vinden.

Vrede de kopermijnen
vrede de olievelden
vrede de zwanenmeren
vrede de regenwouden
zou het worden godweet -
vrede de naam van de koning
moge zijn koninkrijk bloeien,
vrede voor jou en voor jou

zou het worden en blijven
mensen tot rust gekomen
pleinen hemelse vrede,
amen zou het, ja amen.

Wij die dit zingen, wat zullen
wij hopen, huilen en smeken?

Kom toch haastig, vandaag nog

en dood zal niet meer zijn.

Vertaling: Huub Oosterhuis, uit: 150 psalmen vrij

De Poema's - Ik ben bijzonder

kom lach naar mij en ik lach terug
kom lach naar mij en ik lach terug

ik ben bijzonder
ik ben bijzonder
ik ben bijzonder
ik ben niet zoals jij

ik ben bijzonder
ik ben bijzonder
jij bent bijzonder
jij bent niet zoals mij

ik ben de ander niet
ik ben de ander niet
ik ben de ander niet
de ander dat ben jij

ik ben de ander niet
ik ben de ander niet
ik ben de ander niet
jij bent de ander

maar zeg hetzelfde maar
zeg hetzelfde maar van mij

kom, lach naar mij en ik lach terug
kom lach naar mij en ik lach terug

ik ben bijzonder
ik ben bijzonder
jij bent bijzonder
jij bent niet zoals mij

en het is ik! maar dat zeg jij!
... bent bijzonder
jij bent bijzonder
ik ben bijzonder
ik ben bijzonder wat
ik ben bijzonder wat ben jij?

kom lach naar mij en ik lach terug

 

Het detail uit Leviticus 9

Leviticus is het Bijbelboek met allerlei voorschriften over de priesters en de offerdiensten. Droge kost, maar het boek kent ook verschillene verhalen. Zo is er de instelling van de offerdienst in hoofdstuk 9.

Na de benodigde offers om die dienst in te stellen, komen Mozes en Aäron uit de ontmoetingstent. Buitengekomen zegenen ze het volk. "Een felle vlam kwam uit het heiligdom en verteerde het brandoffer en het vet op het altaar. Toen het volk dat zag, begon het te jubelen, en iedereen wierp zich ter aarde." Zo eindigt dit gedeelte van het verhaal.

Een paar eeuwen later verteerde Gods vuur opnieuw een altaar. Op dezelfde wijze liet Hij Zijn grootheid zien aan Elia op de Karmel. Toen jubelde niemand voor God - de Baälpriesters werden gedood en Elia vluchtte naar de Horeb. De erkenning van JHWH als de Enige ging toen heel anders.

Wel een mooi detail.

Opvallend is trouwens ook dat de geschiedenis van Leviticus met de dood te maken heeft. Gelijk volgend op het jubelende volk, bieden Aärons zonen de gloeiende kolen opnieuw aan God aan. Een verkeerd offer, want het is niet volgens Gods regels aangeboden. Nadab en Abihu moeten dit met de dood bekopen - zij werden door een felle vlam uit het heiligdom verteerd.

God is een heilige God, met wie niet te spotten valt. Zijn heiligheid is als een verterend vuur. Het is verschrikkelijk om te vallen in de handen van de levende God. Maar net zo verschrikkelijk is het om uit Zijn handen te vallen.

Arie Slob

Arie Slob is de lijsttrekker van de ChristenUnie. Hij staat bekend om zijn inhoudelijke debatstijl en goede voorbereidingen. Bij Slob gaat het zonder meer om de inhoud. Dat heeft hij laten zien als initiatief-nemer van het zogenoemde Lente-akkoord.

Goed, tot zover alle loftuigingen. Want hoe goed Slob ook is, als lijsttrekker vind ik hem minder geslaagd. Vorige week nog, toen hij aan de tand werd gevoeld door EenVandaag. Net voor het gesprek hoorde Slob over de uitglijder van SGP-leider Kees van der Staaij. Wat Slob van het abortus-verhaal van Van der Staaij vond, wilde de journalist weten.

Een terechte vraag. Want de SGP is een broederpartij, met wie de ChristenUnie een lijstverbinding heeft. Maar Slob wilde niet op de stoel van Van der Staaij zitten, nam geen afstand van welke uitspraak dan ook. Wat Slob zelf vond, kwam niet goed aan het licht. Ondanks het doorvragen van Pieter Jan Hagens.

Evenmin wilde Slob op de stoel van deze en gene zitten, omdat hij daar niet over gaat. Hij wilde ook niet tornen aan de rechten van homo-huwers en het recht op abortus en euthanasie. Eigenlijk wilde Slob niets duidelijk maken, en werd hij gelijk zijn haarkleur.

Een paar weken terug heeft Slob een 'zomerpocket' geschreven. Een uitgelezen kans om kort voor de verkiezingen je inspiratie te verwoorden. Maar inderdaad, zoals JournalistFrits schrijft, nergens weet Slob in dat boekje te overtuigen. Zijn inspiratiebronnen (waarbij de Bijbel de grote afwezige is), zijn nergens maatschappelijke bronnen van inspiratie.

En dat is jammer.

Van mijn kant geen stemadvies of je wel of niet op Arie Slob moet stemmen. Of op de ChristenUnie of SGP of CDA. Het enige advies wat ik geef, is om het christelijke geluid in het parlement te verstevigen. Dat kan net zo goed bij een christen in een seculiere partij.

Maar ik voor mij: lijsttrekker Arie Slob krijgt niet mijn stem. Helaas, jongen.

Jules de Corte – Ik zou wel eens willen weten

Ik zou wel eens willen weten

waarom zijn de bergen zo hoog
Misschien om de sneeuw te vergaren
Of het dal voor de kou bewaren
Of misschien als een veilige stut voor de hemelboog
Daarom zijn de bergen zo hoog

Ik zou wel eens willen weten

waarom zijn de zeeën zo diep
Misschien tot geluk van de vissen
Die het water zo slecht kunnen missen
Of tot meerdere glorie van God die de wereld schiep
Daarom zijn de zeeën zo diep

Ik zou wel eens willen weten

waarom zijn de wolken zo snel
Misschien dat 't een les aan de mens is
Die hem leert hoe fictief een grens is
Of misschien is het ook maar eenvoudig een engelenspel
Daarom zijn de wolken zo snel

Ik zou wel eens willen weten

waarom zijn de mensen zo moe
Misschien door hun jachten en jagen
Of misschien door hun tienduizend vragen
En ze zijn al zo lang onderweg naar de vrede toe
Daarom zijn de mensen zo moe

Filosofie-collectie Trouw

Ooit was dagblad Trouw de ochtendkrant van gereformeerd Nederland. ARP-leden lazen de krant die de politicus-dominee Abraham Kuyper ooit had opgericht. Ten tijde van de verzuiling was Trouw de spreekbuis van de AR-zuil.

Dat was vroeger. De ARP is opgegaan in het CDA, moslims zijn als christendemocraat een waardevolle volksvertegenwoordiger, en van verzuiling is geen sprake meer. Dagblad Trouw is al lang niet meer een krant van gereformeerden. Religie en filosofie zijn de ideologieën waar iedereen zich in herkent.

Zo kan het ook gebeuren dat Trouw een serie is gestart met boeken over filosofen. "Begrijp de wereld van nú, lees de filosofen", is het motto van de filosofie-reeks. Een ambitieus project. Vandaag verscheen de eerste editie. Nietzsche bijt het spits af. Friedrich Nietzsche. De eerste onder zijn gelijken.

Ik citeer de eerste alinea van het boek.

"Precies 130 jaar geleden, in 1882, schreef Friedrich Nietzsche in zijn boek De vrolijke wetenschap: 'God is dood! God blijft dood! En wij hebben hem gedood!' Maar, zo voegde hij eraan toe, 'ik kom te vroeg, het is mijn tijd nog niet. Deze ongelooflijke gebeurtenis is nog onderweg, ze is nog niet tot de oren der mensen doorgedrongen.'"

Een bijzondere keuze van Trouw om met de God-doder Nietzsche te beginnen. Had Trouw dan Nietzsche moeten verzwijgen? Dat denk ik niet, maar om met hem te beginnen vind ik weer het andere uiterste. Dat had voor mij niet gehoeven.

Misschien was het mooier, beter (et cetera) geweest als Nietzsche later besproken werd. Dat hij niet als eerste wordt genoemd. Maar dat is de keuze van de krant. En wat ik heb daar als predikant over te zeggen?